Αφιέρωμα στις αυτόνομες εθνικές μειονοτικές περιοχές της Ευρώπης: Νησιά Όλαντ

Σημαία Νήσων Όλαντ

Με αφορμή την επικείμενη επέτειο της Υπογραφής του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας (17 Μαΐου 1914), δημοσιεύουμε χαρακτηριστικές περιπτώσεις εθνικών μειονοτήτων ανά την Ευρώπη, στις γεωγραφικές περιοχές των οποίων ισχύει καθεστώς Αυτονομίας.

Οι περιπτώσεις αυτές χρησιμεύουν ως ισχυρό επιχείρημα για την επαναφορά της Αυτονομίας στην Βόρειο Ήπειρο.

Νησιά Όλαντ

Τα νησιά Όλαντ (28.600 κάτοικοι) επίσημα είναι ένα τμήμα της Φιλανδικής επικράτειας με ευρεία αυτονομία και ουσιαστικά αποτελεί μια ημιανεξάρτητη χώρα που έχει ως επίσημη γλώσσα τη σουηδική και μόνο. 

Το κοινοβούλιο των Όλαντ αριθμεί 30 μέλη που εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία, ενώ την εκτελεστική εξουσία ασκεί το οκταμελές υπουργικό Συμβούλιο. 
Ισχύει ο Πολυκομματισμός. Ο ηγέτης της κυβέρνησης είναι ο Πρωθυπουργός (Λάντρωντ). Η Φινλανδία εκπροσωπείται μέσω του διορισμένου Κυβερνήτη. Σημερινή Πρωθυπουργός είναι η Κατρίν Σιόγκρεν και Κυβερνήτης ο Πέτερ Λίντμπαακ. 
Κάθε πράξη της κυβέρνησης εξαρτάται από το τοπικό κοινοβούλιο. 
Ακόμα, τα Όλαντ κατέχουν και μια έδρα στο Φινλανδικό κοινοβούλιο.

Στα υπουργεία των νησιών είναι κατανεμημένες οι εξής αρμοδιότητες: Υγεία και ιατρική περίθαλψη, προστασία περιβάλλοντος, βιομηχανία, μεταφορές, τοπική αυτοδιοίκηση, χάραξη πολιτικής, ταχυδρομείο και επικοινωνίες, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Η Φιλανδική κυβέρνηση ασκεί αρμοδιότητες σχετικά με τις διεθνείς σχέσεις, το μεγαλύτερο μέρος του δικαστικού συστήματος, τις φυλακές και τα τελωνεία.

Ένα τμήμα των κρατικών εσόδων των Όλαντ αποδίδεται στην κυβέρνηση του Ελσίνκι ως συμμετοχή των νησιών στις εκχωρημένες αρμοδιότητες. Από αυτά τα χρήματα ένα μεγάλο τμήμα επιστρέφει πάλι στα νησιά από τον φιλανδικό προϋπολογισμό (περίπου 200 εκατομμύρια ευρώ ετησίως). 
Αν κάποιος νόμος της Φιλανδικής Βουλής έχει επίπτωση στα νησιά Όλαντ δεν μπορεί να ισχύσει αν δεν εγκριθεί και από το κοινοβούλιο των νησιών. 
Τα νησιά Όλαντ έχουν δική τους σημαία, θυρεό, εθνικό ύμνο, ταχυδρομείο, γραμματόσημα, πινακίδες αυτοκινήτων και κωδικό στο διαδίκτυο. 

Τα νησιά είναι επίσης αποστρατιωτικοποιημένα, έχουν χαραγμένα θαλάσσια σύνορα τόσο με την Φιλανδία όσο και με την Σουηδία. 
Συγκεκριμένοι νόμοι δεν επιτρέπουν την αγορά ακινήτων στα νησιά σε Φινλανδούς και σε άλλους ξένους, ώστε να μην μπορεί να γίνει δημογραφική αλλοίωση. 
Δεν επιτρέπεται η ύπαρξη φινλανδικών σχολείων. 

Τα Όλαντ είναι μέλος του Συμβουλίου σκανδιναβικών χωρών και στη συνθήκη προσχώρησης της Φιλανδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μνημονεύονται ως «Τρίτη περιοχή» και σε χωριστό τμήμα της συνθήκης αναφέρονται οι ειδικές συνθήκες στα νησιά όπως η μη ελεύθερη αγορά ακινήτων από ξένους και η μη ύπαρξης δυνατότητας επιχειρήσεων των χωρών της Ευρωπαϊκής ένωσης να αναπτύξουν εμπορικές δραστηριότητες σε αυτά. 



Πως απέκτησαν Αυτονομία τα Νησιά Όλαντ

Έμβλημα Νήσων Όλαντ 

Το καθεστώς αυτονομίας των νησιών έχει καθορισθεί με απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών το 1921 μετά την Κρίση των Όλαντ.

H Κρίση των Όλαντ  ήταν μια διπλωματική κρίση μεταξύ Φινλανδίας και Σουηδίας για την κυριότητα επί των σουηδόφωνων νήσων Όλαντ, που ανήκαν στη Φινλανδία. Τη διένεξη κατάφερε να επιλύσει η νεότευκτη Κοινωνία των Εθνών το 1921 με τον εξής συμβιβασμό: τα νησιά παρέμειναν στην επικράτεια της Φινλανδίας, αλλά στους Σουηδούς κατοίκους δόθηκε υψηλός βαθμός διοικητικής αυτονομίας και διεθνείς εγγυήσεις για τη γλώσσα και τον πολιτισμό των νησιωτών εξασφάλισαν την αποφυγή της αφομοίωσης από τους Φινλανδούς. Η συμφωνία αυτή αποτέλεσε την πρώτη διεθνή παρέμβαση και επιτυχία της ΚΤΕ και απάλειψε μια μείζονα πηγή έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες.

Το 1809 τα σουηδόφωνα νησιά Όλαντ είχαν παραχωρηθεί από τη Σουηδία στο νεοσυσταθέν Μέγα Δουκάτο της Φινλανδίας, το οποίο αποτελούσε προτεκτοράτο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Μετά τη λήξη του Κριμαϊκού Πολέμου (1854) συμφωνήθηκε η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, μέσω των οποίων η Ρωσία παλαιότερα ήταν σε θέση να απειλεί το βρετανικό εμπόριο. Ωστόσο η Ρωσία εγκατέστησε βάση υποβρυχίων στα νησιά κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που χρησιμοποιήθηκε από την Αγγλία και τη Ρωσία. Το Δεκέμβρη του 1917, εν μέσω της Ρωσικής Επανάστασης, η Φινλανδία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, διατηρώντας τα Όλαντ στην επικράτεια της, ως κληρονόμος του Μεγάλου Δουκάτου. Από την πλευρά τους οι νησιώτες διατράνωναν την επιθυμία τους να επιστραφούν τα νησιά στη Σουηδία, ανησυχώντας για την όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση από τη Φινλανδία. Κατά τη διάρκεια του φινλανδικού εμφυλίου πολέμου η Σουηδία έστειλε στα νησιά μια μικρή ειρηνευτική δύναμη, που όμως αντικαταστάθηκε γρήγορα από μια γερμανική μεραρχία μετά από αίτημα των "Λευκών" (αντισοσιαλιστών) Φινλανδών.

Μετά το πέρας του πολέμου οι νησιώτες και οι Σουηδοί εθνικιστές ενέτειναν τις προσπάθειες τους για ένωση με τη Σουηδία ενώ ο Φινλανδικός εθνικισμός τροφοδοτούνταν από το φόβο της απώλειας της προσφάτως αποκτηθείσας φινλανδικής ανεξαρτησίας. Η πόλωση συνεχίστηκε καθώς αμφισβητήθηκε η φινλανδική κυριότητα των νησιών και διαφαίνονταν πλέον η απειλή πολέμου μεταξύ των δύο κρατών. Έτσι η Φινλανδία πρότεινε στους νησιώτες την παραχώρηση αυτονομίας, την οποία εκείνοι αρνήθηκαν. Από εκεί και πέρα το θέμα κλήθηκε να διευθετήσει η Κοινωνία των Εθνών η οποία δημιούργησε μια μικρή ομάδα για να αποφασίσει αν η ΚτΕ θα πρέπει να διερευνήσει το θέμα και, όταν δόθηκε καταφατική απάντηση, δημιουργήθηκε μια ουδέτερη Επιτροπή. 

Τον Ιούνιο του 1921 η ΚτΕ ανακοίνωσε την απόφασή της: τα νησιά θα έπρεπε να παραμείνουν τμήμα της Φινλανδίας αλλά με εγγυημένη την προστασία των νησιωτών, συμπεριλαμβανομένης της αποστρατιωτικοποίησης. Αμφότερες οι δύο εμπλεκόμενες χώρες αποδέχθηκαν την απόφαση και έτσι αυτό το καθεστώς αυτονομίας των νησιών ισχύει μέχρι σήμερα.

Χάρτης Νήσων Όλαντ

Πηγές: 

- Νήσοι Ώλαντ: Ένα μοντέλο για την Βόρειο Ήπειρο (Άρθρο Δημήτρη Περδίκη)

- Βικιπαίδεια