Η έκθεση του ΕΣΒΗ 1914 στην Συνδιάσκεψη του ΟΑΣΕ στη Χάγη για τα Εκπαιδευτικά Δικαιώματα των Εθνικών Μειονοτήτων

ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ 1914

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ

ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ

Η εκπαίδευση στην Ελληνική γλώσσα για την Εθνική Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία είναι ένα κεκτημένο δικαίωμα, κατοχυρωμένο στο άρθρο 20 του Συντάγματος. Σύμφωνα με αυτό η Εθνική Ελληνική Μειονότητα έχει το δικαίωμα να έχει δημόσια μειονοτικά σχολεία στις περιοχές που βρίσκονται τα μέλη της.

Το αλβανικό κράτος όμως αναγνωρίζει ως Εθνική Ελληνική Μειονότητα τους κατοίκους μόνο 99 χωριών στις περιφέρειες Αυλώνα και Αργυροκάστρου. Με αυτό τον τρόπο τα μέλη της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας που ζουν σε πόλεις όπως οι Άγιοι Σαράντα και η Χιμάρα, αλλά και σε δεκάδες άλλα χωριά στερούνται του δικαιώματος τους στην μειονοτική εκπαίδευση.

Όσον αφορά την Παιδεία των Εθνικών Μειονοτήτων στην Αλβανία,                      
ο νόμος 69/2012  στο άρθρο 10, τονίζει:

«1. Στα άτομα που ανήκουν στις εθνικές μειονότητες, δημιουργούνται προϋποθέσεις να σπουδάζουν και διδάσκονται στη μητρική γλώσσα, να μάθουν την ιστορία και τον πολιτισμό τους, σύμφωνα με τα διδαχτικά σχέδια και προγράμματα.

2. Για να είναι δυνατή η ενεργή και ισότιμη συμμετοχή τους στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή της Αλβανικής Δημοκρατίας, στους μαθητές των εθνικών μειονοτήτων δημιουργούνται συνθήκες για την εκμάθηση της αλβανικής γλώσσας και τη γνώση της αλβανικής ιστορίας και πολιτισμού.

3. Τα διδακτικά σχέδια και προγράμματα, καθώς και οι αναλογίες χρήσης της μητρικής και της επίσημης γλώσσας κατά τη διδακτική διαδικασία ορίζονται με ειδικές πράξεις του υπουργού».

Στην πράξη όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η ελληνική παιδεία πορεύεται με τα πεπαλαιωμένα στάνταρ οργάνωσης, διοίκησης, περιεχομένου, διδακτικής ύλης, παιδαγωγικής κατάρτισης και επαγγελματικού δυναμικού.

Ένα πρόσφατο γεγονός που μαρτυρεί τη μεγάλη διάσταση της θεωρίας από την πράξη που υπάρχει στην εφαρμογή του δικαιώματος της ελληνικής εκπαίδευσης από τις τοπικές αρχές της παιδείας:
Σε ένα από τα μεγαλύτερα εννεατάξια σχολεία της πόλης των Αγίων Σαράντα όπου στεγάζονται φέτος 215 Έλληνες μαθητές από την πρώτη μέχρι την ένατη τάξη παρερμηνεύτηκε, η οδηγία της Υπουργού Παιδείας υπ’ αρ. 25 της ημερομηνίας 17.08.2015 «Για το σχολικό έτος 2015-2016 στην προπανεπιστημιακή παιδεία», όπου οι ιθύνοντες της παιδείας του συγκεκριμένου σχολείου αλλά και το Γραφείο Παιδείας του Νομού Αγίων Σαράντα εισηγούνταν στους Έλληνες δάσκαλους και καθηγητές να δεχτούν τα αλβανικά κείμενα και να διδάξουν τα μαθήματα στην αλβανική γλώσσα, εκτός από τη Μητρική Γλώσσα, την Ιστορία και τη Γεωγραφία της Ελλάδας!

Αυτή η παράλογη, αντισυνταγματική, η έκνομη πράξη εξόργισε τις δασκάλες, τους γονείς και τους μαθητές οι οποίοι αντέδρασαν.  Με την οδηγία υπ’ αρ. 14 , ημερομηνίας 03.09.1994 «Περί της οκτατάξιας εκπαίδευσης στη μητρική γλώσσα των ατόμων που ανήκουν στις μειονότητες», του τότε υπουργού Τζεζαϊρ Τελίτι, καθορίζονται σαφέστατα τα μαθήματα που διδάσκονται στην ελληνική και τα μαθήματα που διδάσκονται στην αλβανική γλώσσα.

Τα μαθήματα που διδάσκονται στην ελληνική γλώσσα είναι:

    1)    Μητρική Γλώσσα και Λογοτεχνία

    2)    Ιστορία

    3)    Γεωγραφία

    4)    Φυσιογνωσία

    5)    Μαθηματικά στις τάξεις 1^η – 4^η

    6)    Βιολογία

    7)    Κοινωνική Αγωγή

    8)    Ιχνογραφία

    9)    Μουσική

  10)  Αγωγή εργασίας

  11)  Σωματική Αγωγή.

Ενώ στην αλβανική γλώσσα τα μαθήματα

   1.     Αλβανική Γλώσσα και Λογοτεχνία

   2.     Ιστορία της Αλβανίας

   3.     Γεωγραφία της Αλβανίας

   4.     Από το μάθημα «Κοινωνική Αγωγή» οι γνώσεις για το Σύνταγμα και τη      διακυβέρνηση στην Αλβανική Δημοκρατία

   5.     Από το μάθημα της Μουσικής τα τραγούδια με πανεθνικό αλβανικό χαρακτήρα

   6.     Τα μαθηματικά από την 5^η – 8^η τάξη

   7.     Φυσική

   8.     Χημεία

Από το 1994 μέχρι σήμερα τα διδακτικά σχέδια και τα αναλυτικά προγράμματα του αλβανικού σχολείου γενικότερα έχουν υποστεί πολλές τροποποιήσεις και αλλαγές και κάθε χρόνο γι’ αυτά εκδιδόταν από το Υπουργείο Παιδείας η σχετική οδηγία, αλλά για την ελληνική (μειονοτική) παιδεία δεν υπήρχε αναπροσαρμογή της οδηγίας 14. Έτσι η εισαγωγή κάθε τροποποίησης στα σχέδια, στα προγράμματα και στα κείμενα δε συνοδευόταν με νομικές προσθήκες στην απόφαση αυτή και με νέα οδηγία όπως ορίζει και το άρθρο 10 παράγραφος 3 του νέου νόμου «Περί προπανεπιστημιακής παιδείας».

Στη φετινή οδηγία της Υπουργού Παιδείας και Αθλητισμού, αρ. 25/17.08.2015 για τη σχολική χρονιά 2015-2016 παράλληλα με το διδακτικό σχέδιο της βασικής παιδείας (1-9) του αλβανικού σχολείου παριστάνεται και εκείνο για τις μειονότητες με το νέο πρόγραμμα και έχει ως εξής:

(παράθεση σχετικού πίνακα)

Στην Πρώτη και Έκτη τάξεις που εισήχθη το νέο πρόγραμμα δεν υπάρχει κανένα κείμενο στα ελληνικά διότι δεν προκηρύχθηκε ούτε διαγωνισμός και ούτε ανατέθηκε σε κάποιο θεσμό η σύνταξη ή η έκδοσή τους. Και αν κάποια σχολικά κείμενα βρίσκονται σήμερα στα χέρια των μαθητών αυτών των τάξεων, ανήκουν στο παλαιό το πρόγραμμα.

Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν σ’ αυτές τις τάξεις βρίσκονται μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα: να συνεχίσουν με το παλαιό πρόγραμμα χρησιμοποιώντας τα παλαιά κείμενα στην ελληνική γλώσσα ή να προβούν στην εφαρμογή του νέου προγράμματος μεταφράζοντας οι ίδιοι τα αλβανικά κείμενα που χρησιμοποιούνται στα αλβανικά σχολεία. Στην πρώτη περίπτωση θα υποστούν κυρώσεις από τις εκπαιδευτικές αρχές, στη δεύτερη δε θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις επιστημονικές απαιτήσεις που υπαγορεύει το νέο πρόγραμμα.

Από την άλλη οι μαθητές δοκιμάζονται σκληρά για ακόμη μία χρονιά χωρίς να δουν στον ορίζοντα λύση ή έστω και κάποια διευκόλυνση.

Στο νέο αυτό πρόγραμμα που εισήγαγε το Υπουργείο Παιδείας και Αθλητισμού παρατηρούνται και αρκετές άλλες διαφοροποιήσεις που είναι εις βάρος των Ελλήνων μαθητών.

Πρώτον: Στο διδαχτικό σχέδιο των αλβανικών σχολείων η διδασκαλία της ξένης γλώσσας αρχίζει από την 3η Τάξη, ενώ στο διδαχτικό σχέδιο για τις μειονότητες η διδασκαλία της ξένης γλώσσας αρχίζει από την 6^η τάξη με δύο ώρες την εβδομάδα. Σαν αποτέλεσμα, στο τέλος της 9^ης τάξης, στις απολυτήριες εξετάσεις, οι μαθητές των δύο κατηγοριών εξετάζονται για τον όγκο της ύλης που ξεκινάει από την 3^η τάξη, που σημαίνει ότι υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση γνώσεων. Οι αλβανοί μαθητές διδάσκονται την ξένη γλώσσα στα 9 χρόνια σε 560 ώρες ενώ οι Έλληνες σε 280 ώρες που σημαίνει ότι ενώ κατέχουν το ήμισυ των γνώσεων θα πρέπει να απαντήσουν για το 100%.

Δεύτερον: Η αλβανική γλώσσα ως μητρική στους αλβανούς και ως επίσημη γλώσσα στους μειονοτικούς επίσης διδάσκεται σε πολύ λιγότερες ώρες στους μειονοτικούς, στα 9 χρόνια οι αλβανοί διδάσκονται σε 1925 ώρες αλβανικής γλώσσας, ενώ οι Έλληνες σε 1294 ώρες, ενώ το τεστ των απολυτήριων εξετάσεων είναι το ίδιο για τις δύο κατηγορίες.

Αυτοί οι συνδυασμοί δεν είναι δίκαιοι και παιδαγωγικοί. Χρειάζονται ρύθμιση με την παρέμβαση αρμοδίων που γνωρίζουν καλά την Ελληνική Παιδεία και όχι από εμπειρογνώμονες που δεν γνωρίζουν καθόλου την ψυχοσύνθεση, τις δυνατότητες και ικανότητες των μαθητών που ανήκουν στις μειονότητες.

Διαρκώς προβάλλονταν  η ανάγκη συγκρότησης μόνιμης αρμόδιας επιστημονικής ομάδας για την επαγγελματική προσαρμογή των ρυθμίσεων και αναβαθμίσεων στην ελληνική παιδεία. Ποτέ όμως δεν έγινε πράξη. Υπάρχουν αρκετοί καταρτισμένοι, έμπειροι καθηγητές στην έδρα Ελληνικής Γλώσσας Λογοτεχνίας και Πολιτισμού στο Αργυρόκαστρο ή και στα Τίρανα, στα μεσαία και στα εννιατάξια σχολεία της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, αλλά και αρκετοί συνταξιούχοι δάσκαλοι που θα μπορούσαν να επιλεχτούν γι’ αυτή την ομάδα ώστε να ηγηθούν της αναγκαίας μεταρρύθμισης και αναβάθμισης της ελληνικής παιδείας. Η ομάδα αυτή πρέπει να αναγνωριστεί από το Υπουργείο Παιδείας και να επιδοτηθεί για το έργο της γιατί και η δημόσια μειονοτική παιδεία εντάσσεται στις υποχρεώσεις του κράτους προς τους δικούς του πολίτες.

Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαία η επανεξέταση του αναλυτικού προγράμματος του κάθε μαθήματος και η σύνταξη κατάλληλων, κατανοητών και σύγχρονων κειμένων για μαθητές και για δασκάλους.

Στη μελέτη του Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας Λογοτεχνίας  και Πολιτισμού αναφέρονται αρκετές ατέλειες και ελλείψεις στα σχολικά κείμενα. Χρειάζεται άμεση παρέμβαση στο Υπουργείο να κηρυχτούν τα κείμενα για την επόμενη σχολική χρονιά και να συνταχτούν από τους επιστήμονες της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας ως αυθεντικά και όχι ως μεταφράσεις, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα.  Εδώ θα ήταν χρήσιμη και η συνδρομή του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας να θέσει σε διάθεση προγράμματα και κείμενα που μπορούν να προσαρμοστούν στο αλβανικό πρόγραμμα.

Για όσα έγιναν μέχρι σήμερα ελάχιστα ελήφθη υπόψη η άποψη των Ελλήνων εκπαιδευτικών, των γονέων ή των μαθητών της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Στο Υπουργείο Παιδείας δεν υπάρχει θεσμός και ενδιαφερόμενος που να ασχολείται με τη στρατηγική της ελληνικής παιδείας  ή το συντονισμό της από Περιφέρεια σε Περιφέρεια και από Δήμο σε Δήμο. Τα διδαχτικά σχέδια και τα αναλυτικά προγράμματα καταρτίζονται στο Ινστιτούτο Ανάπτυξης της Παιδείας και στο ιστορικό των τελευταίων ετών δεν υπάρχει στο δυναμικό του κανένας Έλληνας επιστήμονας, όπως και στο Πρακτορείο Επιθεώρησης της Παιδείας.

Στους δύο τουλάχιστον Δήμους της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, της Δερόπολης και των Φοινικαίων, υπάρχουν περίπου 20 δημόσια Εννεατάξια ή μεσαία σχολεία. Ο αριθμός των μαθητών το 2015 στους νομούς Δελβίνου, Αγίων Σαράντα και Αργυροκάστρου σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια ανερχόταν αντίστοιχα σε 184, 327 και 431 άρα συνολικά 942 μαθητές. Επίσης αρκετοί Έλληνες που δεν υπολογίζονται είναι στο λύκειο «Χασάν Ταχσίνι» Αγίων Σαράντα, «Ντέα» Αγίων Σαράντα , «Πνοή αγάπης» Μεσοποτάμου και Αργυροκάστρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι στους Δήμους παρέχονται αρμοδιότητες να μεριμνήσουν για τα νηπιαγωγεία και να στηρίξουν την υποδομή των σχολείων στη δικαιοδοσία τους.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι μετά την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, στις τάξεις 10^η, 11^η και 12^η στα σχολεία των αναγνωρισμένων μειονοτικών περιοχών, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται ως ξένη.

Ο Εθνικός Σύλλογος Βόρειος Ήπειρος 1914 διεκδικεί για τον τομέα της Παιδείας της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας της Αλβανίας:

1.    Καίρια νομική, οργανωτική και περιεκτική μεταρρύθμιση της ελληνικής παιδείας με την συμμετοχή των φορέων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας (Τοπική αυτοδιοίκηση, εκπαιδευτικοί, γονείς) σε οποιαδήποτε συζήτηση γίνεται ή απόφαση λαμβάνεται.

2.    Την προσέγγιση των προγραμμάτων και εγχειριδίων με εκείνα του εκπαιδευτικού συστήματος της παιδείας του εθνικού κορμού (Ελλάδα).

3.    Αυτόνομο Δημόσιο Γραφείο Παιδείας Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στελεχωμένο με Έλληνες εμπειρογνώμονες για τα δημόσια και ιδιωτικά ελληνικά σχολεία και νηπιαγωγεία των Περιφερειών Αυλώνας, Αργυροκάστρου και  Κορυτσάς.

4.    Εμπειρογνώμονες για την ελληνική παιδεία στο Υπουργείο Παιδείας της Αλβανίας, στο Ινστιτούτο Ανάπτυξης της Παιδείας, στην Επιθεώρηση Παιδείας και στον Εκδοτικό Οίκο Σχολικού Βιβλίου.

5.    Καθιέρωση του Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ελληνικού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Αργυροκάστρου ως φορέα διευθέτησης επιστημονικών θεμάτων της ελληνικής παιδείας, με κυριότερο την συγγραφή των σχολικών βιβλίων για τους μαθητές της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας και συντονιστή επαγγελματικής αναβάθμισης, επιμόρφωσης και πιστοποίησης εκπαιδευτικών.

6.     Απαλλαγή του περιεχομένου της παιδείας από θέματα που προκαλούν διεθνικές διενέξεις (π.χ. αλβανικούς αλυτρωτισμούς).

7.     Κατοχύρωση σωστής αναλογίας μαθημάτων που διδάσκονται στην ελληνική και την αλβανική γλώσσα με προτεραιότητα την εκμάθηση της μητρικής γλώσσας.

8.     Ένταξη της αγγλικής γλώσσας στο διδακτικό πρόγραμμα από την Τρίτη τάξη του Δημοτικού.

9.     Διαφοροποίηση του τεστ ελέγχου στα μαθήματα που υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο σύνολο των διδακτικών ωρών.

10.  Αναβάθμιση του συντελεστή αξιολόγησης της Ελληνικής Γλώσσας στα λύκεια όπου διδάσκεται για την παρότρυνση του ενδιαφέροντος επιλογής των μαθητών.

11.  Επικύρωση της δίγλωσσης συγγραφής των σχολικών εγγράφων (μαθητολόγια, μητρώα, ενδεικτικά, απολυτήρια κλπ)

12.  Λειτουργία δημόσιων ελληνικών μειονοτικών σχολείων σε περιοχές με αυτόχθονα ελληνικό πληθυσμό που δεν είναι αναγνωρισμένες (Χιμάρα, Άρτα Αυλώνας, Μουρσί, Πρεμετή, Κορυτσά, Λεσκοβίκι).

Η Ελληνική Παιδεία στις μη αναγνωρισμένες ελληνικές μειονοτικές περιοχές

Χιμάρα

Κεντρικό ρόλο στη διεκδίκηση του δικαιώματος εκπαίδευσης στη μητρική γλώσσα, κρατά η περιοχή της Χιμάρας.

Η Χιμάρα είχε ελληνικό σχολείο από το 1775 όταν η περιοχή υπαγόταν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ελληνικά σχολεία λειτούργησαν αργότερα και στα παραπλήσια χωριά: Παλάσσα, Δρυμάδες, Βουνό, Κηπαρό, Πύλιουρι , Κούδεσι, Πικέρνι, Νίβιτσα, Λούκοβο, Άγιος Βασίλειος.

Ακόμα και μετά το 1916 όταν η Χιμάρα εντάχθηκε οριστικά στο αλβανικό κράτος η ελληνική γλώσσα συνέχιζε να διδάσκεται επίσημα στο σχολείο της πόλης. Όμως το 1946 το κομουνιστικό καθεστώς που εγκαθίδρυσε ο Ενβέρ Χότζα αφαίρεσε την ελληνική εθνικότητα από τους κατοίκους της Χιμάρας, βγάζοντας την περιοχή εκτός της ελληνικής μειονοτικής ζώνης. Με αυτόν τον τρόπο παράλληλα απαγορεύθηκε και η διδασκαλία της μητρικής ελληνικής γλώσσας.

Μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος το 1991, οι γονείς 26 παιδιών, που επρόκειτο να φοιτήσουν στη πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου Χιμάρας υπέγραψαν - με πρωτοβουλία της οργάνωσης «Ομόνοια» αίτηση προς το αλβανικό Υπουργείο Παιδείας ώστε οι μαθητές να διδαχθούν την μητρική εθνική τους γλώσσα.

Η αλβανική κυβέρνηση απέρριψε στις 13 Αυγούστου 1998 το αίτημα των Χιμαριωτών για την επαναλειτουργία του ελληνικού σχολείου στην περιοχή.                        

Ο διευθυντής της Οκτατάξιας Εκπαίδευσης Εδουάρδο Οσμάνι, απάντησε με το παρακάτω κείμενο στους αιτούντες γονείς: «Σχετικά με το αίτημά σας και μερικών κατοίκων της πόλης της Χιμάρας προς το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών με ημερομηνία 16-7-1998 σας διευκρινίζουμε. Το αίτημά σας για το άνοιγμα πρώτης τάξης στην ελληνική γλώσσα στην πόλη της Χιμάρας δεν στηρίζεται σε καμία απόφαση ή διάταγμα του Υπουργικού συμβουλίου. Στην Χιμάρα και στα άλλα γειτονικά παραλιακά χωριά δεν υπήρξε ελληνική μειονότητα και κατά συνέπεια ούτε ελληνικό σχολείο στην ελληνική γλώσσα. Η ένταξη της ελληνικής ως ξένης γλώσσας επιλογής για την εκπλήρωση του αιτήματος μερικών μειονοτικών με διαμονή στη Χιμάρα, παραμένει στα υπόψη για το μέλλον».

Η απάντηση επιστράφηκε από τους αιτούντες κατοίκους στο Υπουργείο, ως απαράδεκτη, επισυνάπτοντας βαθμολόγια μαθητών, ενδεικτικά του 1946 καθώς και ταυτότητες ως ελάχιστο δείγμα της ελληνικότητας της περιοχής. Η Δημοκρατική Ένωση Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας «Ομόνοια» στη σύσκεψή του Γενικού της Συμβουλίου την 5η Σεπτεμβρίου 1998, ανέφερε «την απογοήτευσή της και την αντίθεσή της στην απάντηση του Αλβανικού Υπουργείου Παιδείας, που δεν έχει καμία ιστορική βάση». (Νέα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ 12/9/1999)

Το Σεπτέμβριο του 1999, σε υπόμνημα της Ομόνοιας, που απέστειλε στο Συμβούλιο της Ευρώπης με 15.000 υπογραφές, αναφερόταν το ζήτημα της εκπαίδευσης στη Χιμάρα (όπως και στην Πρεμετή), χωρίς όμως καμία βελτίωση ή συμμόρφωση από τις αλβανικές αρχές. Το αίτημα για σχολείο στη Χιμάρα επανήλθε με νέο υπόμνημα κατοίκων της στις 21 Μαρτίου 2000, προς τις Αλβανικές και Ελλαδικές αρχές, όπου μεταξύ άλλων αναφερόταν ότι «η Χιμάρα είχε ελληνικά σχολεία ανά τους αιώνες. Αυτό το μαρτυρούν οι παππούδες και οι γονείς μας, το μαρτυρούν τα σχολικά κτίρια , το μαρτυρεί το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το 1935, το μαρτυρούν τα σχολικά έγγραφα μέχρι το 1946 όταν το ολοκληρωτικό σύστημα έκλεισε βίαια τα σχολεία». (Νέα της Ομόνοιας 25/3/200) Και το νέο όμως αυτό αίτημα απορρίφθηκε από τις Αλβανικές αρχές.

Τελικά τον Σεπτέμβριο του 2006 άρχισε να λειτουργεί στη Χιμάρα το ΙΔΙΩΤΙΚΟ ελληνο-αλβανικό σχολείο με την επωνυμία «Όμηρος» από την 1^η έως την 9^η τάξη. Σε αυτό το σχολείο οι μαθητές διδάσκονται σύμφωνα με το πρόγραμμα που ισχύει στα δημόσια μειονοτικά σχολεία των αναγνωρισμένων από το αλβανικό κράτος περιοχών της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας.

Όμως η Αλβανία συνεχίζει να μην αναγνωρίζει δημόσιο ελληνικό μειονοτικό σχολείο στη Χιμάρα.

Για να αποδείξουμε την άδικη στάση της Αλβανίας επισυνάπτουμε έλεγχο μαθήτριας του ελληνικού σχολείου της Χιμάρας που εκδόθηκε από την αρμόδια υπηρεσία του αλβανικού κράτους την σχολική περίοδο 1944 – 1945.

Περιφέρεια Κορυτσάς

Το πρώτο σχολείο στην πόλη της Κορυτσάς ήταν Ελληνόγλωσσο και ιδρύθηκε το 1723, επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ έναν αιώνα αργότερα, το 1838,  ιδρύθηκε  ελληνική σχολή.

Το 1857 λειτουργούσε στην πόλη Ελληνικό σχολείο θηλέων. Το 1887 ιδρύθηκε το Μπάγκειο Γυμνάσιο, χάρη στις δωρεές του εντόπιου εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Μπάγκα. Στην Κορυτσά αυτή την περίοδο λειτουργούσαν επίσης ελληνικά νηπιαγωγεία, οικοτροφεία και άλλα σχολεία.  

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των Αλβανών, το πρώτο αλβανόγλωσσο σχολείο στην Κορυτσά ιδρύθηκε μόλις το 1887.

Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει για τη Μοσχόπολη, σήμερα μικρή κωμόπολη στην περιφέρεια Κορυτσάς, η οποία υπήρξε σημαντικό κέντρο ελληνικού πολιτισμού τον 18ο αιώνα, κατοικημένο από ελληνόφωνους και βλαχόφωνους πληθυσμούς. Στην Μοσχόπολη ιδρύθηκε το 1730 το δεύτερο ελληνικό τυπογραφείο στα Βαλκάνια. Το πρώτο ήταν αυτό του Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη. Ελληνικό Σχολείο στην πόλη λειτουργούσε ήδη από το 1700.

Το 1731 ιδρύθηκε το «Ελληνικό Φροντιστήριο» το οποίο το 1744 μετονομάστηκε σε «Νέα Ακαδημία». Εκείνη την εποχή τον τίτλο της Ακαδημίας έφεραν μόνο εκπαιδευτικά ιδρύματα υψηλού κύρους. Το Ελληνικό τυπογραφείο και η Νέα Ακαδημία καταστράφηκαν κατά την ισοπέδωση της Μοσχόπολης από ορδές μουσουλμάνων Αλβανών το 1769.

Άλλες περιοχές

Στην πόλη της Πρεμετής λειτουργούσε ελληνικό σχολείο επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πριν από το 1778. Κατά τη διάρκεια του 19^ου αιώνα ιδρύθηκαν ελληνικά δημοτικά σχολεία και στα χωριά Αργόβα, Ζέππα, Οστρίτσιανη και Χοταχόβα. Από το τελευταίο χωριό καταγόταν και ένας από τους μεγαλύτερους Εθνικούς Ευεργέτες της Ελλάδας, ο Απόστολος Αρσάκης, χάρη στις δωρεές του οποίου λειτουργεί έως σήμερα η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία με έδρα την Αθήνα.

Κατά την σχολική χρονιά 1915 – 1916 λειτουργούσαν στην περιοχή Πρεμετής και Λεσκοβικίου εξήντα σχολικά ιδρύματα. Στην πόλη της Πρεμετής ήταν σε λειτουργία μέχρι το 1923, ένα Ελληνικό Σχολείο Αρρένων (7 τάξεις) και μία Αστική Σχολή Θηλέων (6 τάξεις).

Σύμφωνα με πηγές, τις τελευταίες δεκαετίες της Τουρκοκρατίας (έως το 1912-΄13), στην περιοχή του Τεπελενίου λειτουργούσαν 26 ελληνικά σχολεία. Φημισμένο ήταν το σχολείο του χωριού Λέκλη.

Από στατιστική του 1912 πληροφορούμαστε ότι στην πόλη της Αυλώνας και τα γύρω χωριά λειτουργούσαν 10 ελληνικά σχολεία .

Κατά τους Ιταλούς Γεωγράφους το 1913 η περιοχή Βερατίου είχε 54 ελληνικά σχολικά ιδρύματα. Στην πόλη Βεράτι μάλιστα λειτουργούσαν δύο Ελληνικά Σχολεία (Γυμνάσια), τέσσερα παρθεναγωγεία και τέσσερα αλληλοδιδακτικά (δημοτικά).

Μέχρι την δεκαετία του 1930 τα ελληνικά σχολεία λειτουργούσαν υπό την ευθύνη των κοινοτήτων.

Το κλείσιμο των ελληνικών σχολείων την δεκαετία του 1930 και η σημερινή κατάσταση

Τον Δεκέμβριο του 1913 οι Περιφέρειες Αργυροκάστρου και Κορυτσάς, αν και είχαν απελευθερωθεί από τον Ελληνικό Στρατό, τερματίζοντας την οθωμανική κατοχή πέντε αιώνων, επιδικάστηκαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος. Από τότε η περιοχές αυτές απέκτησαν την ιστορική και γεωγραφική ονομασία Βόρειος Ήπειρος. Ακολούθησε ένοπλος αγώνας των Ελλήνων της περιοχής που δεν αποδέχονταν την αλβανική κυριαρχία.

Στις 17 Μαΐου 1914 η Αλβανία και οι Μεγάλες Δυνάμεις υπέγραψαν το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας με το οποίο αναγνώριζαν καθεστώς Αυτονομίας για την Βόρειο Ήπειρο. Ανάμεσα σε άλλα κατοχυρωνόταν και η Ελληνική Παιδεία στην περιοχή. Όμως το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914 – 1918) και οι γεωπολιτικές αναταράξεις που ακολούθησαν δεν επέτρεψαν να εφαρμοστεί το Πρωτόκολλο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι πολιτικές συνθήκες από το 1916 και μετά έδωσαν στην Αλβανία την ευκαιρία να δράσει εις βάρος της Ελληνικής Παιδείας.

Από τη χρονιά 1916 – 1917 άρχισαν να κλείνουν κατά δεκάδες τα ελληνικά σχολεία κυρίως στην Περιφέρεια Κορυτσάς. Από το 1924 έως το 1933 λειτουργούσαν ελληνικά σχολεία μόνο στις περιοχές Αργυροκάστρου, Δελβίνου, Αγίων Σαράντα και Χιμάρας. Στη θέση τους η αλβανική κυβέρνηση άνοιγε σχολεία που τα ελληνικά διδάσκονταν λίγες ώρες την εβδομάδα ως ξένη γλώσσα.

Από τα 589 ελληνικά σχολεία που λειτουργούσαν στην Βόρειο Ήπειρο (Περιφέρειες Αργυροκάστρου και Κορυτσάς), σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Επιτροπής Εθνολογικού Ελέγχου ως το 1914, το 1925 λειτουργούσαν 78 ελληνικά σχολεία, ενώ το 1932 – 1933 λειτούργησαν μόνο 10 ελληνικά σχολεία για να καταργηθούν και αυτά από την αλβανική κυβέρνηση την επόμενη σχολική χρονιά. Κατά το σχολικό  έτος 1933 – 1934 κανένα ελληνικό σχολείο δεν λειτουργούσε στη Βόρειο Ήπειρο.

Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα έκανε προσφυγή στην Κοινωνία των Εθνών στις 21 Φεβρουαρίου 1934, καταγγέλλοντας την τακτική του αλβανικού κράτους.

Στις 6 Απριλίου 1935 η Κοινωνία των Εθνών δικαίωσε την προσφυγή της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας της Αλβανίας. Από την σχολική χρονιά 1935 – 1936 λειτούργησαν και πάλι ελληνικά σχολεία σε 100 χωριά.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επιβλήθηκε στην Αλβανία κομουνιστικό καθεστώς (1945 – 1991) το οποίο συνέχιζε να αναγνωρίζει το δικαίωμα της διδασκαλίας στα ελληνικά μόνο σε 99 χωριά στους νομούς Αγίων Σαράντα και Αργυροκάστρου, ενώ είχε απαγορεύσει την ελληνική γλώσσα και στη Χιμάρα.

Από το 1992, μετά την πτώση του κομουνιστικού καθεστώτος, το αλβανικό κράτος συνέχιζε να μην αναγνωρίζει την ύπαρξη Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, στην Περιφέρεια Κορυτσάς, τον νομό Πρεμετής και στον νομό Αυλώνας (στον οποίο υπάγεται και ο Δήμος Χιμάρας) και ως εκ τούτου δεν επέτρεπε την ίδρυση ελληνικών σχολείων. Ορισμένοι φορείς από την Ελλάδα πήραν την πρωτοβουλία να ιδρύσουν φροντιστήρια ελληνικής γλώσσας σε αυτές τις περιοχές.

Το 2005 άρχισε την λειτουργία του το ιδιωτικό ελληνο-αλβανικό σχολείο «Όμηρος» στην Κορυτσά.

Διεκδίκηση μας είναι η ίδρυση δημόσιων μειονοτικών ελληνικών σχολείων στην Χιμάρα, την Κορυτσά και την Πρεμετή.

Αλυτρωτικές αναφορές των αλβανικών σχολικών βιβλίων Γεωγραφίας εις βάρος της Ελλάδας

Στο βιβλίο του μαθήματος της Γεωγραφίας στην 9^η τάξη, στην τελευταία παράγραφο της σελίδας 4, αναφέρονται ως αλβανικές περιοχές στην Ελλάδα οι: Τσαμουριά (Θεσπρωτία), Κόνιτσα, Καστοριά, Φλώρινα κλπ, αφού προηγηθούν οι αλβανικές περιοχές της Σερβίας, του Μαυροβουνίου και της "Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας" δηλαδή των Σκοπίων.

Στη σελίδα 7 αναφορά στην Πρεσβευτική Διάσκεψη του Λονδίνου το 1913 που «μοίρασε τα αλβανικά εδάφη στα γύρω κράτη». Σύμφωνα με αυτό το βιβλίο εθνικά, πολιτισμικά και γεωγραφικά η Αλβανία εκτείνεται μέχρι την Πρέβεζα!

Στη σελίδα 8 ιστορικές αναφορές, συμπεριλαμβανομένης της απόδοσης της αλβανικής περιοχής της Τσαμουριάς στην Ελλάδα το 1913. Δεσπόζει κάτω αριστερά ο πολιτικός χάρτης των αλβανικών περιοχών.

Στη σελίδα 29 στοιχεία απογραφών για τον πληθυσμό «αλύτρωτων αλβανικών περιοχών», μεταξύ των οποίων και η Τσαμουριά.

Στις σελίδες 134-135 ιδιαίτερο αφιέρωμα με γεωγραφικά, πληθυσμιακά και οικονομικά στοιχεία για τις «αλβανικές περιοχές της Ελλάδας» με φωτογραφίες από Ηγουμενίτσα και Πάργα.

Στο σχολικό βιβλίο Γεωγραφίας της 12^ης τάξης (τελευταίας) οι σελίδες 8-9 γράφουν νοθευμένα ιστορικά στοιχεία για τις «αλβανικές περιοχές της Ελλάδας».

Συνέχεια στις σελίδες 10-13 των ιστορικών αναφορών για την Ήπειρο από την αρχαιότητα ως το 1913 όταν «οι Πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων άφησαν τις περιοχές αυτές της Αρμπερίας εκτός αλβανικού κράτους».

Σελίδες 188-190: Όπως και της 9ης έτσι και το βιβλίο Γεωγραφίας της 12ης κλείνει με φωτογραφίες της Ηγουμενίτσας και της Πάργας, γράφοντας διάφορα στοιχεία για την "Τσαμουριά"

Πηγές της έκθεσης:

-Μελέτη του Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας Λογοτεχνίας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Αργυροκάστρου με υπεύθυνο τον καθηγητή Παναγιώτη Μπάρκα

- Έκθεση Θεοφάνη Μαλκίδη με θέμα «Κοινωνία και Παιδεία της Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία», www.eriande.elemedu.upatras.gr

- Βιβλίο Νίκου Υφαντή «Η Ελληνική Παιδεία στη Βόρειο Ήπειρο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και τα νεότερα χρόνια», Ιωάννινα 2006

- Αλβανικά σχολικά βιβλία Γεωγραφίας 9^ης και 12^ης τάξης.